گێڕانه‌ وه‌ ی نوێژه‌ فه‌ ووتاوه‌ کان

((قضاء الصلوات))خووشك
و برای به‌ ڕێزم دیاره‌ دیارده‌ ی فه‌ ووتاندنی نوێژ له‌ ناو کۆمه‌ ڵگای
ئێمه‌ دا بووه‌ ته‌ شتێکی عاده‌ تی و زۆر له‌ لاشمان ئاسایی بۆته‌ وه‌ و
بێ ئه‌ وه‌ ی گوێی پێ‌ بده ین خوای گه‌ وره‌ په‌ نامان بدات بۆیه‌ به‌
پێویستم زانی له‌ ڕوانگه‌ ی قورئان و فه‌ رمووده‌ پیرۆزه‌ کانی پێغه‌ مبه‌
ره‌ وه‌ (صلی الله‌ علیه‌ وسلم) ده‌
رباره ی ئه‌ و فه‌ ڕزه‌ پیرۆزه‌ که‌ له‌ ئاسمان دا فه‌ ڕز کراوه‌ له‌ سه‌ ر
مسوڵمانان چه‌ ند خاڵێكی گرنگ ڕوون بکه‌ مه‌ وه‌ که‌ بریتین له‌:-
1-ئه‌ گه‌ ر یه‌ کێك نوێژ له‌ کاتی خۆی دا نه‌ کات به‌ بێ هۆ(عـذر)ی شه‌
رعی، ئه‌وه‌ به‌ هیچ شێوه‌ یه‌ ك گێڕانه‌وه‌ ی نیه‌.
له‌ به‌ ر ئه‌وه‌ ی نوێژه‌ فه‌ ڕزه‌ کان کاتی دیاری کراویان هه‌ یه‌ و ده‌
بێت لێی ده‌ رنه‌ چیت ،وك خوای گه‌وره‌ ده‌ فه‌ رموێت (إِنَّ ٱلصَّلَوٰةَ كَانَتۡ عَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِينَ كِتَـٰبً۬ا مَّوۡقُوتً۬ا)سورة
النساء (١٠٣)
واته‌:- به‌ ڕاستی نوێژ له‌ سه‌ رمسوڵمانان فه‌ ڕزێکی کات بۆ دیاری کراوه‌ .
جا هه‌ ر نوێژێکیش خوای گه‌ وره‌ به‌ ده‌ ق فه‌ رمانی پێ کردوه‌ که‌ وا
له‌ کاتێکی دیاری کراودا بکرێت ،ئه‌ گه‌ ر ئه‌ و فه‌ رمانه‌ شکاو جێ به‌ جێ
نه‌ کرا ،ئه‌وه‌ پێویستیمان به‌ ده‌ قێکی تری تازه‌ هه‌ یه‌ ، جگه‌ له‌و
فه‌ رمانه‌ ی پێشوو که‌ وا فه‌ رمان بکات یان ڕێی پێبدات به‌ گێڕانه‌ وه‌ ی
ئه‌ و نوێژه‌ فه‌ وتاوه‌ وه‌ ك زۆربه‌ ی زانا(شافعی)و(مالك)
ی و هه‌ ندێکیش له‌(حنفي) یه‌ کان ده‌ ڵێن!
جا ئێمه‌ هیچ ده‌ قێکمان نیه‌ نه‌ له‌ قورئان نه‌ له‌ سووننه‌ تی (صحیح)یش
دا که‌ وا ،جگه‌ له‌ که‌ سێك خه‌ ووتوبێت یان له‌ یادی چووبێت که‌ سێك بۆی
هه‌ بێت ئه‌ و نوێژانه‌ ی که‌ به‌ قه‌ سته‌وه‌ فه‌ وتاوه‌ بیگێڕێته‌ وه‌.
2-ده‌ بێت هه‌ وڵ بدات سووننه‌ ت زۆر بکات بۆ ئه‌وه‌ ی جێگه‌ ی بگرێته‌وه‌.
ئه‌ بوهوره‌ یره‌ (ڕه‌زای خوای لێبێت) ده‌ ڵێت پێغه‌ مبه‌ ری خوا ده‌ فه‌ رموێت:-
((إن أول مایحاسب بــه‌ العـبد المسلم یوم
القیامة ،الصلاة المکتوبة ، فإن أتمها ،وإلا قلیل : انظروا هل له‌ من تطوع ؟
فإن کان له‌ تطوع أکملت الفریضة من تطوعه‌ ثم یفعل بسائر الأعمال
المفروضةمثل ذالك))
واته‌:- یه‌ که‌ م شتێك که‌ به‌ نده‌ ی مسوڵمان لێپرسینه‌وه‌ ی لێ ده‌ کرێت
له‌ ڕۆژی دوایدا، نوێژ کردنه‌ جا ئه‌ گه‌ ر به‌ ته‌ واوه‌ تی کرد بێتی ،
ئه‌ وه‌ چاکه‌ ،به‌ ڵام ئه‌ گه‌ ر شتێکی لێ ناته‌ واو بێت ئه‌ وه‌ ده‌ فه‌
رمووێت:
ته‌ ماشا بکه‌ ن بزانن هیچ سووننه‌ تی هه‌ یه‌ ؟ جا ئه‌ گه‌ ر سووننه‌ تی
هه‌ بێت ئه‌ وه‌ فه‌ ڕزه‌ کانی بۆ ته‌واو ده‌ که‌ ن ، پاشان بۆ کرده‌ وه‌
کانی تریشی هه‌ روا ده‌ کرێت.
]رواه‌ أبوداود
والترمذي(1/285/411)والنسائي(1/232)وإبن ماجة(1/458/1425) وهـذالفظه‌ وهـو
حدیث صحیح أبي داود (810)وصحیح إبن ماجة(1172)]
که‌ وابوو پێویسته‌ له‌ سه‌ ر ئه‌و که‌ سه‌ ی نوێژی به‌ قه‌ سته‌ وه‌ فه‌
وتاوه‌ ،نوێژی سووننه‌ ت زۆر بکات ،تاوه‌ کو جێگه‌ ی پڕبکاته‌وه‌ .
3-به‌ ڵام ئه‌ گه‌ ر له‌ یادی چووبێت ، ئه‌وه‌ هه‌ر کاتێك که‌وته‌وه‌ یادی
ده‌ یکاته‌وه‌.
ئه‌ نه‌ س (خوای لێ ڕازی بێت ) ده‌ ڵێت پێغه‌ مبه‌ ر(صلی الله‌ علیه‌ وسلم)
فه‌ رموویه‌ تی:-
(من نسي صلاة أو نام عــنها ، فکفارتها أن یصلیها إذا ذکرها)
واته‌:-هه‌ ر که‌سێك نوێژێکی له‌ یاد چوو یان له‌ کاته‌ که‌ یدا خه‌ وتبێت
،ئه‌ وا که‌ فاره‌ ته‌ که‌ ی ئه‌وه‌یه‌ هه‌ رکات که‌ وته‌وه‌ یادی
بیکاته‌وه‌.
[رواه‌مسلم(1/477/684)والبخاري(2/70/597)بلفظ أخر].
له‌ کۆتاییدا داواکارم له‌خوای گه‌ وره‌ به‌ رده‌وامیمان پێببه‌ خشیت له‌
سه‌ ر نوێژه‌ کانمان وه‌ پابه‌ ندمان بکات به‌ ئیسلامه‌ تیه‌وه‌ (أللهم
أمین)